زنان تسهیل گر روستایی
محورهمایش : زنان کار آفرین روستائی و کسب و کار های خرد
عنوان مقاله:
زنان روستایی تسهیل گر و کار آفرین و مشارکت اقتصادی
محمود سیف
مدرس دانشگاه
مقدمه :
مشارکت اقتصادی جمعیت در عرصه های روستایی مانند مناطق شهری طی 3 دهه گذشه دستخوش سیر نزولی شده است . سیر فزاینده مهاجرت از مناطق روستایی به شهرها نشان میدهد که نسبت بهره گیری اصولی از منابع انسانی و پتانسیل های موجود درعرصه های زیست روستائی اقدامات مناسبی صورت نگرفته است . البته در طول سالهای اولیه انقلاب در راستای توسعه روستایی از سوی جهاد سازندگی اقداماتی از قبیل برق رسانی ، آب رسانی ، احداث جاده و پل ، حمام و صنایع دستی و از سوی ادارات و نهادها به طور هم تراز در جهت آموزش بهداشت . مخابرات سواد اموزی و غیره فعالیت هایی صورت پذیرفت اما مهاجرت های پی در پی و بی وقفه نیروی کار روستا به دلیل نبود امکانات خدماتی رفاهی مورد نیاز و متناسب با آنان و از طرفی بالا بودن سطح توقعات خانواده های روستایی درجهت بهره گیری از زندگی بهتر و مظاهر شهری ثابت می کند که چندان کار درخور و قابل توجه و کارشناسی شده ای نسبت به ارتقای مبانی تولیدی معیشتی و فرهنگی روستانشینان خصوصا زنان روستائی صورت نگرفته است همچنین نسبت به خلق فرصت های شغلی متناسب با ویژگی های هر منطقه و فرهنگ حاکم برآن و ایجاد و افزایش درآمد خانوارهای روستایی، آنچنان که باید و شاید تفکری بنیادی و یا مطالعه و زمینه یابی از سوی هیچ ارگانی صورت نگرفته است و تمامی این مسایل دست به دست همه داده است تا وضعیت شهر و روستاهای ما به این شکل نامتوازن درآمده و فرار نیروی کار را به سوی شهرها به دنبال داشته باشد .
آغاز
با بیان مطالب بالا براین باوریم که بحث مشارکت و کار آفرینی همچون دو روی یک سکه است به خصوص که در روستاها امکان اسکان و جلو گیری از مهاجرت ؛ تقویت مالی خانواده ها و در نهایت تولید در تمامی بخش های زراعی و دامی و صنایع دستی و ... اقشار روستائی را به همراه خواهد داشت . و این در حالی است زنان روستائی که دارای جایگاه خاص به عنوان نیمی از جمعی فعال هستند را نمی توان نقش آنان را در روند تولید و معیشت اقتصاد خانواده های روستایی نادیده گرفت .
با مقایسه نتایج سرشماری سالهای 55 و 75 آشکار میشود که طی دو دهه نرخ مشارکت زنان روستایی در شش استان کشور بیش از 40 درصد کاهش یافته است که با این توصیف استان های آذربایجان غربی ، مازندران ، گیلان ، کردستان ، زنجان ، کرمان و همدان با کاهش مشارکت زنان و در استان های لرستان ایلام ، آذربایجان شرقی ، کهکیلویه و بویراحمد ، خوزستان ، هرمزگان ، فارس ، سمنان و بوشهر تحت تغیرات ساختاری و تشدید باسوادی ، مشارکت زنان افزایش یافته است . از طرفی ازآنجا که این کاهش به طور عمده متعلق به گروه های سنی 10-14 و 15-19 سال که از 9/16 به 6 درصد 7/23 به 9/14 درصد می باشد ، می توان بخشی از کاهش را به فراگیر شدن آموزش های عمومی و فنی وحرفه ای منتسب کرد که علاوه براین تغییر کمی در دراز مدت زمینه بهبود کیفی ترکیب عرضه نیروی کار زنان شده است .
گواه براین مدعا این که شمار زنان شاغل با سواد در سال 55 ، هشتاد و یک هزار نفرو زنان شاغل بی سواد 671 هزار نفر بوده که در سال 75 این ارقام برای زنان شاغل با سواد 489 هزار نفر و برای زنان شاغل بی سواد به 277 هزار نفر تغییر یافته است که نشان دهنده کیفیت ساختاری زنان شاغل روستایی است که به طبع با تحولات ساختاری فوق می طلبد که با برنامه ریزی های مهم تر درصدد برآورده کردن نیازهای واقعی زنان روستایی گامهای موثر و جدی برداشته شود.
با این وجود داده های آماری مربوط به مشارکت و اشتغال زنان کار آفرین در بهره برداری های کشاورزی آکنده از کاستی هایی است، چرا که زنان ایفاگر نقش های تولیدی خاص در درون خانواده ها به طور سنتی هستند که به آن توجه و دقت خاص نشده است که می توان از جمله امور بر مشارکت زنان کار آفرین در امر دامداری های نیمه متحرک و متحرک و پرورش طیور عنایت داشت که کمتر زن روستایی است که از شیر دوشی ، پشم چینی ، بافت طناب ، تولید چادر ، جاجیم ، قالی ، پرورش مرغ وبوقلمون و تولید تخم مرغ و ... فارغ باشد و از طرفی روستاهایی که اقتصاد آن بر پایه زراعت و باغداری و فعالیت های کشاورزی است در مراحل مختلف داشت ، کاشت و برداشت محصول ، پرورش ماکیان و در روستاهای کناره ی دریا ، صید ماهی و بازار محلی را می توان افزود که نقش زنان به صورت کلیدی در امر مشارکت اقتصادی خواهد بود .
پس چه باید کرد تا بهتر از وجود و توانمندی های زن به عنوان یک رکن از خانواده در زمینه مشارکت اقتصادی و کار آفرینی در راستای توسعه موزون بین شهر و روستا بهره برد ؟ به نظر میرسد که باید بیش از پیش به این مهم توجه کرد و زمینه لازم را با ایجاد یک سازماندهی برای زنان تولید کننده روستایی ، تشکیل تعاونی های خاص زنان ، ارایه آموزش های فنی و حرفه ای و معرفی زنان روستایی برای اخذ اعتبارات در جهت معیشتی ، تولیدی فراهم ساخت . خوب است که این مقاله کوتاه را با گزیده ای سخنان مقام معظم رهبری به پایان ببریم که می فرماید:
"اسلام بت جاهلانه مردگرایی را شکسته است عو ضمن احترام کامل به خصوصیات وعواطف و احساسات زنان ، راه رشد و تعالی آنان را در تمامی عرضه ها گشوده است ودر عرصه کست فضایل معنوی و تقرب پرودگار هیچ تفاوتی میان مرد و زنی وجود ندارد و زنان دوش به دوش مردان به پیش می روند ، زن مسلمان ایرانی می تواند الگوی همه زنان عالم باشد . "
درخاتمه با آرزوی موفقیت برای جامعه زنان و به خصوص زنان روستایی و فعالان در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و امور زنان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعاون روستائی ایران در خصوص برگزاری اولین همایش ملی توانمند سازی و کار آفرینی روستائی در ایران، پیشنهادات خود را به شرح زیر بیان می دارم :
1- سازمان تعاون روستائی و معاونت ترویج و نظام های بهره برداری وزارت جهاد کشاورزی با پیگیری های امور زنان روستایی و عشایری و مرکز امور مشارکت زنان کشور و بهره گیری از توان اساتید دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی با مطالعه و زمینه یابی براساس استعدادها ، توان و پتانسیل های موجود در هر منطقه و استان و با توجه به فرهنگ حاکم برآن به شناسایی نیازها، سلایق و خواسته های زنان روستایی و عشایری پرداخته و با طرحی جامع و کامل در جهت حمایت، شناسایی و پشیبانی این قشر برنامه ریزی، هدایت، و نظارت لازم را به عمل آورد.
2- لازمه به حرکت درآوردن چرخه مشارکت و کار آفرینی توسط زنان تسهیل گر در امور زنان روستایی ،اطلاع رسانی ، آگاهی دهی و آموزش در زمینه های مختلف مورد نیاز آن دسته است که می تواند از وظایف مرکز امور مشارکت زنان و امور زنان روستایی و عشایری وزارت جهاد کشاورزی و معاونت امور زنان ریاست جمهوری باشد .
3- ایجاد زمینه های لازم در خصوص اعطای تسهیلات در راستای آموزش های ارایه شده به زنان روستایی با کمترین بهره و به صورت مدت دار و ایجاد بازار فروش محصولات و تولیدات آنان در بازار عرضه مستقیم کالا بین شهر و روستا.
4- تشکیل تعاونی های تولیدی و چند منظوره متناسب با تولیدات هر روستا و منطقه و حمایت آموزشی و مالی ازآنها .
5- استفاده از کارشناسان مجرب و متخصص درامور زنان و به کارگیری آنان از پایین ترین سطوح ارتباط تا بالا.
6- اختصاص اعتبارات کافی به امر انتخاب ، آموزش و راه اندازی تشکل زنان تسهیلگرو کار آفرین از سوی مراجع ذیصلاح .
7- اعزام گروه های کارشناس زن جهت مطالعه ، زمینه یابی و شناخت زنان کار آفرین به مناطق مختلف روستا های کشور و نظارت بر روند فعالیت ها ، آموزش ها و کارهای انجام گرفته و در دست اقدام با بهره گیری از گروه های اساتید و دانشجویان وگروه های تحقیقاتی بطور مستمر .
8- و مهم تر از همه اگر بخواهیم تشکلی را تحت عنوان زنان کارآفرین روستائی درراستای بررسی ، حمایت این قشر عظیم جامعه که حدود 5/49 درصد از جامعه شهری و روستایی کشور ( زنان ) را تشکیل می دهند ایجاد کنیم به نظر میرسد که شناخت از زنان مهم ترین رکن این حرکت است و پیشنهاد زیر مد نظر میباشد: تشکیل شورای اسلامی زنان روستائی کار آفرین با انجام انتخابات در داخل روستاها توسط نهاد های ذیربط وانتخاب شورای اسلامی روستایی منتخب از بین شوراهای اسلامی زنان روستا برای شهرستان و انتخاب شورای اسلامی زنان استان از بین منتخبان شهرستان به عنوان مشاوران ، کارشناسان امور زنان تسهیلگرو کار آفرین در سراسر کشور .
9- اختصاص برنامه های رادیویی تلویزیونی ، گردهمایی ،سمینار ، سمپوزیوم ، همایش ، میزگرد و بررسی همه جانبه مشکلات زنان و حضور و مشارکت اقشار مختلف زنان روستایی و بررسی علمی – تحقیقاتی با استفاده از نظرات زنان در امر انتخاب زنان کار آفرین و حمایت همه جانبه از آنان.
Mahmoudsaif.blogfa.com